جوان آنلاین: در حالی که همین دو سال پیش توانستیم گواهی ریشه‌کنی بیماری‌های سرخک و سرخجه را از سازمان جهانی بهداشت دریافت کنیم، حالا انگار این دستاورد در حال از دست رفتن است! چراکه آمار ابتلا به سرخک در کشورمان از هزار مورد عبور کرد. البته این بیماری واگیر نه فقط در ایران که در سایر کشور‌های دنیا هم شیوع پیدا کرده‌است. در امریکا هم سرخک توانسته از ۱۱ ایالت این کشور سر در بیاورد و حتی سه مرگ هم بر اثر بیماری سرخک در این کشور گزارش شده‌است. ریشه‌های شیوع دوباره سرخک در برخی کشور‌های دنیا به ماجرای همه‌گیری کووید ۱۹ باز می‌گردد. دو سال و اندی شیوع بیماری مرگبار که موجب تغییراتی در سبک و شیوه زندگی مردم شد و باعث شد تا والدین کمتر روی واکسیناسیون فرزندانشان حساسیت داشته‌باشند. این عدم دقت در واکسیناسیون کودکان، بیماری‌های واگیر خفته‌ای مانند سرخک را دوباره بیدار کرده‌است. در کشور ما، اما بیشتر از چالش کمرنگ شدن مسئله واکسیناسیون کودکان، ریشه شیوه بیماری‌هایی مانند سرخک را باید در مهاجران غیرقانونی پیدا کرد؛ افرادی که سرخک را از پشت مرز‌های ایران به داخل کشور آوردند. با تمام اینها، اما معاون بهداشت وزارت بهداشت اطمینان می‌دهد شیوع سرخک در کشورمان تحت کنترل است.
تا پیش از شیوع کرونا، دنیا تصور می‌کرد چالش اصلی سلامت بحث بیماری‌های غیر‌واگیر مانند چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی است، چراکه تا آن موقع به نظر می‌رسید بیماری‌های واگیر کنترل شده‌اند و دیگر چالش برانگیز نخواهند بود. در چنین شرایطی به یکباره ویروسی تازه سر برآورد که تمامی معادلات بشر را به هم زد و مراکز علمی را در برابر ویرانگری و کشنده بودن خود وادار به تسلیم کرد. ویروسی که چیزی حدود دو سال و نیم در جهان تاخت و تاز کرد و موجب شد تاریخ با وقفه‌ای طولانی مواجه شود. عواقب کشنده ویروس کرونا، اما به همین مرگ و میر‌ها و تبعات ترسناک خود بیماری محدود نمی‌شد، بلکه این ویروس با تغییراتی در ساختار و فرهنگ جوامع همراه بود به گونه‌ای که برخی از گروه‌های ضد واکسیناسیون را در دنیا فعال‌تر کرد! از سوی دیگر خانه‌نشینی و نگرانی افراد از حضور در جامعه و درگیری با ویروس کرونا هم عامل دیگری بود که برخی از افراد و خانواده‌ها دیگر حتی برای واکسیناسیون فرزندشان خانه را ترک نمی‌کردند، چراکه می‌ترسیدند با ویروس کرونا و تبعات آن مواجه شوند. خلاصه با وجود آنکه حالا دو سالی می‌شود کرونا تقریباً به شکل و سیاق قبلی وجود ندارد و خیلی رام شده و دیگر با مرگ‌های گسترده کرونایی مواجه نیستیم، اما هنوز هم تبعات این پاندمی در دنیا ادامه دارد و پاندمی کرونا با کاهش واکسیناسیون در دنیا موجب شد تا بیماری‌های واگیر خفته‌ای، چون سرخک هم بیدار شوند.
بیداری یک بیماری خفته
سرخک یک عفونت ویروسی است که بر سیستم تنفسی تأثیر می‌گذارد و بیماری بسیار مسری است که می‌تواند از طریق تماس با مخاط یا بزاق آلوده منتقل شود.
سرخک در کشور ما هم بیدار شده آن هم در شرایطی که همین دو سال پیش سازمان جهانی بهداشت ریشه‌کنی این بیماری را در کشورمان تأیید کرد! ایران در کنار بحرین، عمان و مصر یکی از چهار کشور منطقه مدیترانه شرقی است که تأییدیه حذف سرخک را از سازمان جهانی بهداشت دریافت کرده‌است. این تأییدیه دائمی نیست و ادامه آن نیازمند پایش مستمر، سند سالانه و مهار سریع طغیان‌هاست.
حالا با شناسایی هزار مورد ابتلا به سرخک از ابتدای سال، زنگ خطر شیوع دوباره این بیماری واگیردار به صدا درآمده‌است.
سوغات همسایه‌های شرقی!
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره شیوع این بیماری در کشور می‌گوید: «از ابتدای امسال تاکنون هزار فرد مبتلا به سرخک در کشور شناسایی شده‌است که بیشتر این افراد از اتباع خارجی هستند.»
به گفته وی علت شیوع سرخک به دلیل ورود اتباع بیگانه از افغانستان و پاکستان از مرز‌های شرقی به کشور بوده و در این کشورها‌درصد واکسیناسیون سرخک پایین است و هر سال موارد ابتلا با ورود این افراد به کشور را شاهد هستیم.
رئیسی تصریح می‌کند: «ورود اتباع بیگانه از مرز‌های شرقی هر از چند گاهی باعث همه‌گیری سرخک می‌شود و مجبور می‌شویم برای عده زیادی واکسن تزریق کنیم.»
وی با اشاره به پوشش ۹۵درصدی واکسیناسیون سرخک در کشور می‌افزاید: «این واکسن برای کودکان در ۹ و ۱۸ ماهگی تزریق می‌شود و موارد ابتلا بیشتر از اتباع بیگانه است که وارد کشور می‌شوند.»
به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت در کشور ما سه عامل وجود دارد که باعث می‌شود هر از چندگاهی اپیدمی‌های کوچکی از سرخک رخ دهد.
اول آنکه واکسن سرخک طبق استاندارد جهانی در ۹ ماهگی و سپس در ۱۸ ماهگی تزریق می‌شود، بنابراین افراد زیر ۹ ماه مستعد ابتلا به سرخک هستند، به ویژه اگر ویروس از خارج وارد کشور شود. به همین دلیل است که گاهی اوقات بچه‌ها مبتلا به سرخک می‌شوند.
دوم آنکه با وجود پوشش واکسیناسیون ۹۵ درصد، هنوز‌درصدی از افراد (حدود ۵درصد) واکسن دریافت نکرده‌اند. این گروه نیز به عنوان افراد مستعد ابتلا به بیماری در نظر گرفته می‌شوند.
سوم اینکه اثربخشی واکسن سرخک حدود ۹۸ درصد است، بنابراین ۲درصد از کسانی که حتی واکسن زده‌اند، همچنان ممکن است به صورت خفیف مبتلا به بیماری شوند، بنابراین زمانی که ورود موارد مبتلا به ویروس به کشور زیاد است، معمولاً تعدادی از افراد مبتلا به سرخک می‌شوند.
خودنمایی جهانی بیماری سرخ
البته که شیوع سرخک فقط در ایران نیست. کاهش سطح واکسیناسیون پس از همه‌گیری کرونا باعث افزایش بی‌سابقه موارد سرخک در امریکا و اروپا شده‌است.
شیوع بیماری سرخک در ایالت‌های مختلف امریکا همچنان درحال گسترش است. در سال ۲۰۲۵، بیش از ۲۵۰ مورد ابتلا به این بیماری گزارش شده که سه مورد به مرگ انجامیده‌است. سال ۲۰۲۴ موارد ابتلا به سرخک در اروپا دوبرابر شد و به بالاترین سطح در ۲۵ سال اخیر رسید.
مقامات امریکایی اعلام کردند که تاکنون دو کودک و یک بزرگسال در این کشور به دلیل ابتلا به سرخک از زمان شیوع این بیماری در تگزاس در ماه ژانویه جان خود را از دست داده‌اند.
به گزارش آسوشیتدپرس، مقامات سلامتی تگزاس اعلام کردند که یک کودک بیمار که در بیمارستانی در شهر لوباک در تگزاس بستری بود، به دلیل ابتلا به سرخ جان خود را از دست داد.
به گفته این مقامات، کودک واکسینه نشده‌بود و برای عوارض سرخک تحت درمان بود.
شیوع جهشی
امریکا اکنون بیش از دو برابر تعداد موارد سرخک در سال ۲۰۲۴ را گزارش کرده و تگزاس در روز جمعه جهش بزرگ دیگری در موارد ابتلا به سرخک و بستری شدن در بیمارستان را گزارش کرد.
سایر ایالت‌هایی که شیوع این بیماری را گزارش کرده‌اند شامل نیومکزیکو، کانزاس، اوهایو و اوکلاهما می‌شوند.
این ویروس در جوامع واکسینه نشده امریکا در حال گسترش است.
شیوع سرخک در چند ایالت امریکا ترس کارشناسان سلامتی از وجود این ویروس در جوامع امریکا با نرخ پایین واکسیناسیون را تأیید می‌کند.
سرخک از طریق یک ویروس بسیار مسری فرد را مبتلا می‌کند و از هوا منتقل می‌شود و به راحتی هنگام تنفس، عطسه یا سرفه فرد مبتلا به سایر افراد سرایت می‌کند. این بیماری از طریق واکسن قابل پیشگیری است و از سال ۲۰۰۰ در امریکا ریشه‌کن شده در نظر گرفته شده‌بود.
در سال ۲۰۱۹، امریکا ۱۲۷۴ مورد ابتلا به سرخک را ثبت کرد و تقریباً وضعیت خود به عنوان کشوری که در آن این بیماری ریشه‌کن شده‌است، از دست داد، اما در حالی که تنها چهار ماه از سال ۲۰۲۵ می‌گذرد، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های امریکا ۶۰۷ مورد ابتلا به سرخک را ثبت کرده‌است.
در جوامع با نرخ بالای ۹۵درصد واکسیناسیون، بیماری‌هایی مانند سرخک به سختی می‌توانند در میان مردم گسترش یابند. به این شرایط «مصونیت جمعی» می‌گویند.
اما از زمان همه‌گیری کرونا، نرخ واکسیناسیون سرخک در دوران کودکی در سراسر امریکا کاهش یافته‌است و والدین بیشتری به دلایل شخصی یا مذهبی از واکسیناسیون فرزندان خود خودداری کرده‌اند.
شیوع سرخک در ایران تحت کنترل است
معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره آمار سرخک در کشورمان می‌افزاید: «در سال ۱۴۰۳، تعداد کل موارد ابتلا به سرخک در سراسر کشور کمتر از هزار مورد بود که بیشتر آنها در منطقه شرقی کشور مشاهده شد. در نتیجه، در این مناطق بیش از ۵۷ هزار دوز واکسن مجدد تزریق شد تا ایمنی برقرار شود.»
وی با اشاره به اینکه اکنون در برخی کشور‌های جهان از جمله افغانستان، پاکستان، عراق و امریکا بیشترین شیوع سرخک وجود دارد، درباره وضعیت ایران در خصوص شیوع سرخک تأکید می‌کند: «در حال حاضر در کشور ما اپیدمی سرخک وجود ندارد و وضعیت تحت کنترل قرار گرفته‌است.»
